“Doğurdum, normaldi, sezaryendi.” , “Sütüm geldiydi, gelseydi.”, “Emseydi, emmeseydi.”, “Aman süt azaldı, aman bu sütü nasıl saklamalı?” derken aylar ve hatta yıllar geçti. Artık siz emzirmeye, bebeğiniz yumulup emmeye, ekmek elden su gölden geçinmeye alıştı. Şimdi geldik zurnanın zırt dediği yere :) Evet bebeğinizi sütten kesmeye, anne sütünden vazgeçirmeye… Eğer emmeye düşkün bir yavrunuz varsa ne dediğimi çok iyi anladınız. Nasıl vazgeçilir ayların alışkanlığından?
Şimdiii, tüm uzmanlar, o örgütü, bu vakfı, herkes ne diyor? “İlk 6 ay yalnızca anne sütü!” Yetmeeez! 6. aydan itibaren ufak ufak katı gıdalara geçseniz de anne sütü hâlâ ana geçim kaynağınız. 1 sene oldu; bebeğiniz ve hatta bazen bebekleriniz katı gıdaya alıştı, yine de ara öğünler, gece bir fırt çekmeler derken süte devam ediyorsunuz. Şimdi bu noktada bir durayım, eğer hikâyeniz böyle devam ettiyse bu yazıya gerçekten ihtiyacınız var; çünkü yılların alışkanlığını bir anda kesmek o kadar da kolay değil. Ben o dönem fellik fellik bana yardımcı olacak bir yazı, deneyimli bir anne aramıştım. İmkânsız mı? Tabi ki değil! Ama, nasıl? (böyle olmadıysa anne sütü verebilmek için elinizden gelen her şeyi yaptınız ve süt olmadıysa, bebeğiniz emmediyse çok daha erken bebeğinizi sütten kesmek zorunda kaldıysanız vicdan azabını bırakın ve hâlâ şansınız varsa “Anne sütünü arttıran 11 besin” adlı yazıya bir göz atın :))
Öncelikle bebeği sütten kesmek yavaş yavaş yapılacak; çok net, valla ben anlamam! “Ay şekerim, ben haftasonu annemlerde kaldım, eşim baktı çocuğa, bu arada sütten kestik.”, “İş seyahatine gittim bir hafta, tabi çocuk soğudu bu sayede, sütten tık diye kestik.” vs. marifetmiş gibi bunu anlatanlardansanız sizinle KESİNLİKLE aynı fikirde değilim. Yazının bu noktasında bunu söylediğimden dolayı bana kızdıysanız; şöyle söyleyeyim, doğru söyleyeni sevmezler zaten, ama mecburiyetten olur, mesela; apandisit patlak verir, acilen ameliyata alınırsınız (Allah korusun!), bunu anlarım; ama keyfi birden kesmeyi ben anlamam arkadaşım. Eğer kolaysa git; bir alışkanlığını bir anda yok et!!! Çikolata yemeyi bırak, dedikoduyu bırak, sabah kahvesini bırak, sigarayı bırak, sabah geç kalkmayı bırak, şekeri bırak, tuzu bırak, facebook’u bırak, maçı, bilmemne dizisini seyretmeyi bırak! Hadi hemen şu anda bir alışkanlığını bırak! İşte aylarca gece gündüz tekrarlanmış bir alışkanlıktan henüz daha konuşamayan, derdini anlatamayan, iradesine hâkim olamayan, kendini tam kontrol edemeyen küçücük, minnak ve çok da tatlı ve masum bir yavruyu bir anda vazgeçirmek, onu anlamadığı şekilde yoksun bırakmak doğru değil. Zaten, bu sizin için de iyi değil. Beyin alışmış süt üretmeye, bir anda keserseniz memeler sütle dolar, memede kalan süt rahatsızlık verir, ateş yapar. Peki, nasıl olacak?
Madde madde yazıyorum:
- Sütten kesmeye karar verdiğinizde koşullar mükemmel olsun. Bu ne demek?:
- Siz ve eşiniz kararlı olun. Başlayıp vazgeçip başlayıp vazgeçecekseniz doğru zaman değil.
- Yakında tatil, seyahat varsa sütten kesmeyi erteleyin. Bol ağlamalı, çekişmeli bir süreç olacak bu, rahat olduğunuz ortamda, evinizde olmalısınız.
- Evde misafir varsa yine olmaz, gece ağlamalarına siz katlanırsınız; ama evdeki misafirden çekinerek hayatı kimseye zehretmeye gerek yok :)
- Çocuğunuz sağlıklı olsun; hasta olduğu, diş çıkardığı ya da böyle koşulların bir anda anormal değiştiği bir dönemi seçmeyin. Mesela; ne, koşulların anormal değişmesi? Aylardır alıştığı bakıcının değişmesi, 2 ay bakan anneannenin gidip artık babaannenin gelmesi veya tersi vb.
- Süreci yavaş yavaş ilerletin. 2-3 ay sürebilir, normal. Sabırlı olun; 3 günlük iş değil bu.
- Önce bu durumu o tatlı yavrunuzla konuşun. Küçücük çocuk ne anlar? İnanın, çok da güzel anlar. Birkaç kelimesi, tek ya da iki sözcüklü cümleleri olabilir ya da hiç konuşmayabilir; ama konuşamamak anlamamak demek değil; anlatın. Deyin ki “Artık süt bitiyor tatlım, annenin sütleri bitiyor, hem sen büyüdün, çok az zaman sonra memeden süt emmek bitecek, artık buzdolabımızdan sütü alıp içeceğiz.”
- Sütü kesmeye gündüz sütleriyle başlayın. Gündüz emzirme sürelerini kısaltmaya çalışın; mümkün olduğunca gündüz sütlerinin sayısını azaltın. Gündüz hem oyalaması, hem farklı farklı gıdalarla beslemesi ve memeyi unutturması daha kolay. Neler yapabilirsiniz? Dışarıya çıkmayı, evde sırtınıza bindirip atçılık oynamayı, yanınızdan ayırmadan beraber çizgifilm izlemeyi, iphone’dan bir tanecik oyun oynamayı (eğer böyle bir alışkanlığı yoksa hiç teklif bile etmeyin.), oyuncak arabayla oynamayı, topa vurmayı vb. teklif edebilirsiniz. Hatta oyuna babayı, varsa büyüklerden birisini ya da kardeşini dâhil ederek iyice durumu daha renkli hale getirip çocuğunuzu, onun tercih edeceğini bildiğiniz dikkat dağıtıcılara çekebilirsiniz.
- Gündüz için anne sütü dışındaki uygun olan sütlere geçiş yapabilirsiniz. Sade sütü sevmiyorsa ılık süte çok az bal katarak verebilirsiniz. Ben muzu rondodan geçirip ılık süt vermiştim mesela; yolları deneyeceksiniz, gündüzleri için alıştığı eski tadı sağlayacak şekilde süt vereceksiniz.
- Gece zaten hiç süt vermeyin; gündüzleri de anne sütünü hatırlatan biberonla değil pipetle içecekleri içmeye alıştırın. Hatta bazen pipet o kadar cazip hale geliyor ki çocuk suyu bile pipetle içmek istiyor. Deneyin :)
- Gündüz ve gece uykularına emerek dalıyorsa durum daha da zor biliyorum; çünkü bizde de aynı durum vardı; gündüz bunu diğer sütlerle çözebilirsiniz; gece ise tok yatırın, kalkınca sıcaklığınızı hissetmesini sağlayın, su verin.
- Gündüz sütlerini kesebildiyseniz ama gece de kalkıp meme istiyorsa artık biraz daha zor ama tabi ki aşılabilir kısma geldik. Gece uyandı, yeri göğü yırtıyor meme için. Sarılın bebeğinize, ona söyleyin: “Annenin sütü bitti, memede süt kalmadı, evde sütümüz kalmamış, yarın bakkaldan gidip süt alalım.” Bunun gibi cümleleri tekrarlayın, durun. Anlamadı, yeri göğü yırtıyor, babası gelsin, biraz da baba tekrarlayacak aynı cümleleri. Olduysa ne ala… Olmadıysa su içirmeyi teklif edin. Olduysa ne ala… Olmadıysa ve yer gök inliyorsa “Acaba süt kalmış mıydı dolapta?” gibi bir önceki cümlelerinizi düzeltici şeyler söyleyin ve dolaptaki sütü ılıtıp içirin; ama bunu en başta yapabilirsiniz 1-2 gün ve çok zor durumda kaldıysanız SADECE. Her gün aynı şeyi yaparsanız ne çocuğun sizin sözünüze inancı kalır, ne de memeden kesebilirsiniz. Bu arada, sade sütü beğenmeyebilir; çok az balla verebilirsiniz; muzu rondodan geçirip tatlansın diye süte katarak verebilirsiniz. Yalnız her gece anne sütü olmasa da inek-keçi vs ne sütü veriyorsanız ona alıştırırsanız bu sefer de her gece bu sütü hazırlamak için uyanmak zorunda kalırsınız. Bizim amacımız süte bağlı gece uyanmalarını da kesmek. Onun için süt vermek en en en son çare. Mümkün olduğunca pışpışlayın, bazen süt değil, sıcaklığınızı hissetmek de yeniden uykuya dalmasını sağlayabilir. Baba çok önemli faktör, kesinlikle size yardımcı olmalı, “Annenin sütü yok, gel biz sarılalım.” deyip çocuğu teselli etmeli.
- Gece – gündüz kestiniz; mesela; 3 gün oldu; baktınız bir gece uyandı, “Olmaz Allah, olmaz diyor. Süt, süüüt, süüüüt! Meme, memeeee, anneeee, meeemeee!” Ağlıyor, yeri göğü inletiyor, yine baba geliyor, muzlu süt geliyor vs. Hepsine ret. Böyle geri dönüşler olur. Sabredin. Böyle durumlarda iki ileri bir geri olabilir, emzirin. Ama ilk süt talebinde tekrar başlayın, “Sütümüz kalmadı, annenin sütü bitmiş, ama istersen gel sarılalım.” demeye. Bu arada “Sarılın.” dediysem öyle emzirir gibi filan çocuğu iyice çileden çıkaracak şekilde değil, sıcaklığınızı hissetsin; mesela; dik bir şekilde kucaklayın. Buradaki amaç; çocuğu üzmeden, çok sarsmadan, çocuğa terk edilmiş hissi yaşatmadan bu alışkanlıktan vazgeçirmek; onun için kararlı olun; ama bu süreçte ya siz, ya babası ya da ikiniz de yanında olun, çocuk hem sütten, hem en güvendiği iki kişiden yoksun bırakılmasın.
- 1 ay oldu, gece-gündüz emmeyi bıraktırdınız. Bravo! Bir gece baktınız, uyanmış, yine ağlıyor “Meme…” diye. Artık, bu saatten sonra dönüş yok; ilk günler “Ay, süt mü kalmıştı, var mıymış, burada mıymış?” dediniz; artık öyle demek yok. Net olun, kararlı olun, dik durun. Annenin sütü bitti. Zaten 1 ay sonra gerçekten sütünüz bitmiş olur. Beynimiz, vücudumuz, ayarlarımız harika. Süt memeden emilmezse, beyin süte ihtiyaç kalmadığını anlıyor ve artık azalta azalta süt üretmeyi sonunda bırakıyor. Siz de böyle diyeceksiniz, dayanamayıp dolaptaki süte abanmak da yok. Yoksa anne sütünü bırakıp buzdolabı sütlü yeni gece hayatınıza başlarsınız, benden söylemesi.
- Sirke, limon, salça vs. memeye sürerek vazgeçirmeye çalışmayın. Sizin en sevdiğiniz keyif kahvenize şeker yerine tuz konsa, en sevdiğiniz sabah banyonuz sıcak yerine soğuk suyla olsa, her hafta izlediğiniz dizi nedensiz, sonuca bağlanmadan yayından kalksa, ne hissederseniz işte çocuklar da uzun aylar boyunca emdikten sonra bu uzaklaştırma tuzaklarıyla karşılaşınca onlara ne oluyor, bir düşünün! Memeden kesiyoruz, travma yaratmaya çalışmıyoruz. Lütfen, lütfen, lütfen böyle şeyler denemeyin. Bu kolaya kaçmak, sabredin. Hem ben annesine böyle şeyler deneyince; “ Anne meme kötü, yıka”. diyeni bile duydum. Yani; vazgeçmeyen vazgeçmiyor. Konuşa konuşa, anlata anlata ikna edeceksiniz. Çocuğunuzla ne yaparsanız yapın, onun da bir insan olduğunu unutmayın.
Efendim, sonuç olarak annelik zaten sabır, sabır, sabır. Sabrederek, konuşarak, anlatarak, zaman tanıyarak inanın oluyor. İncelikli olun, travma yaratmayın; ayrıca bir alışkanlığı bitireceğim derken istemediğiniz diğerine başlamayın, kaş yaparken göz çıkmasın. Yani; anne sütünü unutturmak için yaptıklarınızı uzun vadede iyi düşünün. En umutsuzluğa kapıldığınız anda da şöyle düşünün. Çevrenizde hala annesinin memesinden süt emen bir yetişkin var mı? Efenim, önünde sonunda oluyor, endişeye kapılmayınız.
Sevgiler,
Uykusuz Anne
Not 1: Bu yazı işinize yaradıysa sizin bebek en az bir yaşını devirmiş demektir ve o zaman çocuk haklarına daha detaylı bakmanın zamanı gelmiştir. “Hey çocuk! Sen benim malısın!” adlı yazımı okumanızı tavsiye ederim.
Not 2: Bu yazı işinize yaradıysa paylaşın ve yorum yazın. Kıymet bilin;) Ben arayıp arayıp doğru dürüst bir şey bulamamıştım.
Not 3: Bu yazıyı sütten kesmeden çok çekmiş, çok sevgili arkadaşım Duygu’ma armağan ederim ;)
fotoğraf kaynak: for-redheads.tumblr.com